Contents
Phân tích đặc điểm nhân vật là một kỹ năng quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 7. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật, giúp em đạt điểm cao và hiểu sâu hơn về tác phẩm.
Mở bài
Mở bài cần giới thiệu tác phẩm và nhân vật em muốn phân tích. Nên nêu khái quát ấn tượng ban đầu của em về nhân vật đó. Ví dụ:
- Trong truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của O. Henry, nhân vật Giôn-xi để lại trong lòng người đọc nhiều suy ngẫm về nghị lực sống.
- Hình ảnh cô bé bán diêm trong truyện cổ tích cùng tên của Andersen luôn ám ảnh tôi bởi số phận bất hạnh và khát khao hạnh phúc giản đơn.
Thân bài
Thân bài là phần quan trọng nhất, cần được triển khai chi tiết và logic. Em có thể tham khảo các gợi ý sau:
Xuất thân, hoàn cảnh sống của nhân vật
- Nhân vật xuất thân từ gia đình, tầng lớp xã hội nào? Hoàn cảnh sống ra sao? Điều này có ảnh hưởng gì đến tính cách và số phận của nhân vật?
- Ví dụ: Cô bé bán diêm sống trong cảnh nghèo khổ, mồ côi mẹ, phải đi bán diêm kiếm sống trong đêm giao thừa giá rét.
Ngoại hình, cử chỉ, hành động
- Tác giả miêu tả ngoại hình nhân vật như thế nào? Cử chỉ, hành động của nhân vật ra sao? Những chi tiết đó thể hiện điều gì về tính cách và tâm hồn nhân vật?
- Ví dụ: Dáng vẻ gầy gò, đôi má đỏ ửng vì rét, đôi môi mỉm cười khi quẹt diêm của cô bé bán diêm cho thấy em khao khát hơi ấm và hạnh phúc.
Ngôn ngữ, lời nói
- Nhân vật thường nói những gì? Cách nói chuyện của nhân vật ra sao? Lời nói của nhân vật thể hiện điều gì về tính cách, suy nghĩ và tình cảm của nhân vật?
- Ví dụ: Lời nói của Dế Mèn với Dế Choắt thể hiện sự kiêu căng, xốc nổi của chú Dế.
Nội tâm, suy nghĩ
- Nhân vật suy nghĩ gì về bản thân, về những người xung quanh và về cuộc sống? Những suy nghĩ đó nói lên điều gì về nhân vật?
- Ví dụ: Suy nghĩ của Giôn-xi khi nhìn chiếc lá cuối cùng cho thấy cô đã nhận ra sai lầm của mình và khát khao được sống.
Mối quan hệ với các nhân vật khác
- Nhân vật có mối quan hệ như thế nào với các nhân vật khác trong truyện? Mối quan hệ đó ảnh hưởng gì đến nhân vật?
- Ví dụ: Mối quan hệ giữa cô bé bán diêm với bà ngoại thể hiện tình yêu thương gia đình sâu sắc của em.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật
- Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào để xây dựng nhân vật? (Ví dụ: miêu tả ngoại hình, miêu tả hành động, ngôn ngữ đối thoại, độc thoại nội tâm…)
- Ví dụ: Tác giả Andersen đã sử dụng biện pháp tương phản giữa thực tế phũ phàng và những mộng tưởng đẹp đẽ để khắc họa số phận bi thảm của cô bé bán diêm.
Kết bài
Kết bài, khẳng định lại ấn tượng của em về nhân vật, rút ra bài học hoặc liên hệ bản thân.
- Ví dụ: Số phận của cô bé bán diêm là lời tố cáo xã hội vô tâm, lạnh lùng. Câu chuyện khiến tôi thêm trân trọng cuộc sống hiện tại và biết yêu thương, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
Ví dụ phân tích nhân vật Dế Mèn (trích “Dế Mèn phiêu lưu ký” – Tô Hoài)
Dế Mèn là nhân vật chính trong tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu ký” của Tô Hoài, một chú dế thanh niên cường tráng nhưng tính cách còn kiêu căng, xốc nổi.
Tô Hoài miêu tả Dế Mèn với vẻ đẹp của tuổi trẻ: đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Sức mạnh của Mèn được thể hiện qua hành động đạp đổ cả đám cỏ, làm sụm cả đám lá. Chú ta tự hào về ngoại hình và sức vóc của mình, ra dáng “con nhà võ”.
Tuy nhiên, sự tự tin thái quá đã biến thành kiêu ngạo. Mèn coi thường những người xung quanh, chế nhạo Dế Choắt gầy gò, ốm yếu. Lời nói của Mèn với Choắt đầy vẻ khinh miệt, trịch thượng. Hành động trêu chọc chị Cốc dẫn đến cái chết thương tâm của Dế Choắt càng cho thấy sự ngông cuồng, thiếu suy nghĩ của chú.
Trước cái chết của Choắt, Dế Mèn vô cùng ân hận. Mèn đã nhận ra bài học đắt giá cho sự xốc nổi của mình. Lời khuyên của Choắt trước khi chết: “Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào thân” là bài học sâu sắc cho Dế Mèn và cả người đọc.
Dế Mèn là nhân vật được xây dựng bằng nghệ thuật nhân hóa, miêu tả tâm lý tinh tế. Hình tượng Dế Mèn đã trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc, nhắc nhở chúng ta về những bài học trưởng thành.
