Cách chăm sóc cây cảnh bonsai cho người mới bắt đầu chơi
Nếu bạn là người đam mê cây cảnh chắc hẳn sẽ không thể không biết về bonsai. Điều mà họ luôn mong muốn đó là có được bộ sưu tập bonsai cho riêng mình. Tuy nhiên việc trồng cây bonsai không hề dễ dàng đặc biệt là người mới bắt đầu chơi. Họ phải bỏ cả thời gian, công sức cộng thêm sự hiểu biết mới có thể thành công được. Để tìm hiểu thêm về cây cảnh hôm nay mình xin chia sẻ bí quyết nhỏ nhoi về cách chăm sóc cây cảnh bonsai cho người bắt đầu chơi. Mong bài viết này sẽ góp thêm phần giúp cho cây cảnh được như ý muốn.
CÂY BONSAI LÀ GÌ?
Cây bonsai là loại cây cảnh được trồng ở trong chậu, khay. Được cắt tỉa theo nhiều kiểu dáng khác nhau theo một phương pháp đặc biệt tạo nên nét thẩm mỹ cho cây. Nói chung, Bonsai là một cây hay một nhóm cây được trồng chung trong chậu nhưng vẫn tạo ra được nét giống cổ thụ, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật theo chất riêng.
Người trồng bonsai là cả một nghệ thuật, đó là sự kết hợp giữa nghệ thuật và người làm vườn. Họ có khối óc tưởng tượng phong phú, đôi mắt sáng tạo, trồng bonsai không chỉ là ngắm cái đẹp mà còn mang cả ý nghĩa vào trong cây cảnh bonsai.
PHÂN LOẠI CÂY CẢNH, BONSAI
Có rất nhiều cách phân loại cây, dựa vào những điểm chung và điểm riêng, có thể phân loại tuỳ theo mục đích như sau:
- Phân loại cây cảnh dựa vào tình trạng của cây
+ Cây nguyên liệu (còn gọi là cây phôi) là cây chưa được uốn tỉa
+ Cây sơ chế là cây uốn tỉa sơ bộ
+ Cây thành phẩm là cây đã định hình có thể trưng bày
- Phân loại dựa vào trọng lượng hay kích cỡ
+ Bonsai 1 tay: Loại bonsai mini
+ Bonsai 2 tay: Dễ di chuyển, cao 15 - 70cm thịnh hành nhất
+ Bonsai 4 tay: Hai người khiêng, còn gọi là bonsai sân vườn, cao 70 - 180 cm. Ở Việt Nam rất thịnh hành loại bonsai này.
- Phân loại cây cảnh dựa vào dáng thế của cây
Chúng ta sẽ phân loại chi tiết về dáng và thế của cây cảnh
1. Dáng
+ Dáng trực: Trục thân cây vuông góc với mặt đất (thế đứng) ∝=0o, nhìn tổng thể giữa ngọn và gốc hình thành đường thẳng gần thẳng đứng. Dáng trực được xem như là một hình ảnh ẩn dụ cho sự hiên ngang, bất khuất.
+ Dáng xiên (xiêu/nghiêng/tà): Trục của thân cây hơi nghiêng so với phương nằm ngang khoảng ∝ = 20o - 70o. Dáng xiêu trông có vẻ mềm mại, nhã nhặn, hiện lên hình ảnh của người phụ nữ.
+ Dáng hoành: Trục thân của cây cảnh nằm ngang so với mặt chậu. Dáng hoành ở ngoài tự nhiên thường là những cây sống trong điều kiện khó khăn nhưng vẫn đâm lộc nảy chồi mạnh mẽ (thân cây nằm ngang với mặt đất một góc ∝ = 70o ≤ 90o).
+ Dáng huyền: Cây có gốc trong chậu nhưng thân cây mọc đổ xuống phía dưới và có xu hướng ngóc lên. Cây mọc vách đá ∝ > 90o . Dáng thể hiện sự mềm mại, dịu dàng, tươi trẻ,... song đó tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt.
2. Thế từ cây một thân
3. Thế từ cây 2 thân 1 gốc
4. Thế từ cây một gốc ba thân hoặc ba thân trồng ghép trở lên
5. Những thế khác
CÁCH CHĂM SÓC CÂY CẢNH HIỆU QUẢ
Bất cứ ai trồng cây cảnh bonsai cũng mong đến ngày thành quả. Nhìn thấy kết quả chắc chắn sẽ hạnh phúc biết bao. Dưới đây là cách chăm sóc cây cảnh dành cho những ai đang bước đầu tìm hiểu.
1. Điều kiện ánh sáng
Bất cứ loài thực vật nào cũng cần tới ánh sáng để đảm bảo quá trình quang hợp. Dù mọc ở nơi đâu thì tất cả loài cây cũng đều vươn lên tìm ánh sáng. Chỉ khi đủ ánh sáng thì cây mới sinh trưởng và phát triển tốt. Các loài cây cảnh khác nhau sẽ có sự tương thích lượng ánh sáng khác nhau nên cần phải tìm hiểu kỹ thói quen phát triển của chúng.
Ánh sáng với một lượng tương thích sẽ góp phần đáng kể vào quá trình quang hợp để nuôi sống cây. Nếu cây cảnh được trồng trong môi trường râm mát thì lá cây sẽ phát triển theo hướng to thêm để đón được nhiều ánh sáng hơn. Nói chung còn tuỳ thuộc vào từng loại cây.
Một điều đặc biệt là cách vài ngày bạn phải xoay chậu cây cảnh bonsai góc 90o để các vùng tán lá của cây đều nhận một lượng ánh sáng như nhau.
2. Thường xuyên cắt tỉa
Muốn cây có một dáng đẹp như mong muốn thì phải thường xuyên cắt tỉa cho cây từ lúc cây còn nhỏ. Mỗi cây sẽ có một thời điểm nhất định để cắt tỉa, thông thường là vào mùa xuân. Cần nắm vững đặc tính của từng loại cây để chọn thời điểm cắt tỉa thích hợp.
Có hai cách tỉa:
- Tỉa duy trì sự sống:
+ Để duy trì hình dáng của cây, cắt phần cuống ở ngay trên lá.
+ Tỉa thường xuyên để buộc cây mọc đều hơn và tạo một tán lá dày đặc.
+ Nên cắt tỉa suốt mùa phát triển của cây
- Cắt tỉa theo phong cách
+ Muốn tạo dáng cần mạnh tay cắt bỏ những nhánh lớn, giữ lại những cành phù hợp với hình dáng bạn muốn tạo
+ Nếu hai cành có cùng chiều cao, giữ lại một cành và cắt bỏ cành kia.
+ Tỉa bỏ những cành mọc theo chiều dọc, quá dày không thể uốn cong được.
+ Tỉa bỏ những cành xoắn và cuộn không tự nhiên.
+ Cắt bỏ những cành che phía trước thân cây lại.
+ Tỉa bỏ những cành dày không cân xứng ở ngọn cây, vì những cành ở dưới nên to hơn những cành ở trên ngọn.
+ Sau khi cây được tỉa tạo dáng, bạn đặt nó ở trong bóng râm, nhớ tránh gió. Bón phân như bình thường và để cây phục hồi trong ít nhất là vài tháng.
+ Thời gian thích hợp để bạn thực hiện việc này là đầu mùa xuân hay cuối mùa thu.
3. Lượng nước
Cây bonsai cũng giống như các loại cây trồng khác, chúng sẽ chết úng nhiều hơn là thiếu nước. Chính vì vậy, chăm sóc cây cảnh bonsai trong chậu là việc không thể đùa. Bonsai thường không sống được trong tình trạng ứa nước, còn có một số loài chịu được rễ khô trong một khoảng thời gian nào đó trong năm.
Bạn nên kiểm tra độ ẩm trong chậu bằng cách cào nhẹ mặt đất để xem đất trong chậu ẩm tới mức nào. Nếu đất chỉ hơi ẩm thì tưới thêm chút nước, tuyệt đối không tưới khi thấy đất đang còn quá ướt. Nếu đất quá khô thì bạn nên lập tức ngâm nước theo kỹ thuật để đánh giá được mức độ ẩm trong chậu, từ đó có lượng tưới phù hợp.
Cần để ý kỹ vào chất lượng nước, thông thường sẽ giữ lại nước mưa làm nước để tưới cây cảnh. Bởi nước mưa tự nhiên, ít độc hại như nước ở dưới kênh mương. Cũng không nên tồn trữ lượng nước lớn khá lâu, sản sinh trong nước là các loại bào tử nấm làm thối cây. Vì thế, thường xuyên đậy nắp thật kín và sử dụng thuốc diệt trùng để diệt nấm và rửa vòi nước.
Có những chậu cây cảnh rễ mọc dày kín cả chậu thì không thể tưới nước trực tiếp từ trên xuống. Trong trường hợp này họ sẽ sử dụng biện pháp ngâm kỹ thuật. Bỏ chậu cây cảnh vào thau nước lớn hay bồn tắm. Nếu chậu cây to nặng và khó di chuyển, bạn có thể dùng xe nâng mặt bàn để nâng hạ và di chuyển chúng. Khi đã đặt chậu vào trong nước rồi thì kiểm tra xem trong chậu có nổi bong bóng lên không. Nếu có thì coi như đã thấm nước, sau đó đổ nước đó ra ngoài.
Những lưu ý khi tưới nước:
- Tưới nước vào thời điểm bình minh và hoàng hôn trong ngày.
- Thường xuyên tưới phun sương cung cấp ẩm cho cây.
- Nên tưới từ bầu cây đến khi nước trong chậu thoát ra thì dừng, sau đó dùng vòi tưới ẩm phun lên cành và lá.
- Kiểm tra đất thường xuyên, Nếu khô thì tưới, tránh để đất quá khô, theo dõi để điều chỉnh lịch tưới thích hợp.
4. Thay chậu cây cảnh
Để chăm sóc cây cảnh được tốt hơn chúng ta phải kiểm tra chậu trồng cây cảnh. Việc thay chậu cũng đòi hỏi có kỹ thuật thì mới đảm bảo an toàn cho bộ rễ cây cảnh. Chú ý trong quá trình bốc cây ra chậu thì nên làm ướt đất để hạn chế việc đứt rễ cây. Đối với những chậu có miệng nhỏ hơn phần đáy thì không thể bốc ra thông thường mà phải đập chậu luôn.
Dùng sự hiểu biết của mình áp dụng vào việc xử lý bộ rễ của cây. Dùng dao cắt xung quanh bầu rễ giúp cây tái sinh và phát triển tốt hơn khi ở chậu mới. Không được cắt xén quá mạnh tay làm ảnh hưởng đến sức sống của cây.
Khi trồng cây vào chậu thì tốt nhất nên lựa chọn chậu cây cảnh có nhiều lỗ thoát nước, chọn đất đã được xử lý mới cho vào chậu. Trước tiên cho vào chậu mới một lớp xỉ than chắc chắn, kế đến là lớp đất cục, sau đó là đất tơi. Đặt cây vào đúng vị trí cần đặt rồi mới tiến hành lấp đất. Xung quanh chậu thì nên xếp đất cục từ to rồi nhỏ dần, đất dùng để vùi xung quanh rễ phải là đất màu. Cuối cùng, lớp đất trên mặt chậu nên là đất cục to để tránh xói mòn. Sau khi đã lấp đất xong thì tưới cho cây lượng nước phù hợp và đặt ở vị trí có nắng đều vừa phải.
5. Kiểm tra sâu bệnh
Khi cây cảnh khi khô hạn lâu ngày, úng nước, bón phân không đúng liều lượng, trồng cây cảnh ở nơi u ám,... chính là những tác nhân khiến cho cây cảnh bonsai bị giảm sức đề kháng khiến cho cây dễ bị nhiễm bệnh và tấn công bởi sâu bệnh.
Việc cần làm là thường xuyên phun thuốc trừ sâu, thuốc diệt nấm theo hệ thống, theo định kỳ. Truy tìm các ổ sâu bệnh và phun trực tiếp để triệt tận gốc để các mầm bệnh gây hại cho cây cảnh. Tốt hơn hết nên dùng thuốc trừ sâu hay thuốc diệt nấm đúng cách, đúng thời gian, đúng bệnh. Sử dụng thuốc độc hại nên có bảo hộ cá nhân bảo vệ sức khỏe con người và môi trường sống.
Một số loại bệnh thường gặp trên cây cảnh như bệnh đốm lá, phấn trắng, chảy nhựa, xoắn lá, thủng lá.
Đây là một số cách chăm sóc cây cảnh bonsai cơ bản nhất. Nếu biết chăm sóc cây cảnh đúng cách thì chắc chắn cây sẽ phát triển rất tốt. Cần phải nắm kỹ kiến thức, quy luật phát triển, sự thích nghi của cây để có các biện pháp áp dụng chăm sóc cây cảnh cụ thể. Với những chia sẻ trên sẽ giúp ích được phần nào về cách trồng và chăm sóc cây cảnh bonsai. Chúc bạn thành công!!
Sưu tầm
>> Các bài viết liên quan: Những tác phẩm nghệ thuật trị giá tỷ đồng ở VN
