Mỗi độ xuân về, giai điệu quen thuộc của “Ly Rượu Mừng” lại vang lên, như một lời chúc tốt đẹp đầu năm gửi đến mọi người. Xuân khúc kinh điển này, ra đời từ năm 1952, đã vượt qua tuổi “thất thập” và vẫn giữ nguyên vẹn sức sống mãnh liệt trong lòng người yêu nhạc Việt Nam. Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu về lịch sử ra đời và ý nghĩa sâu sắc của “Ly Rượu Mừng” – bản Xuân khúc bất hủ của nhạc sĩ Phạm Đình Chương.
“Ly Rượu Mừng” sở hữu những yếu tố đặc biệt khiến nó trở thành một Xuân khúc vượt thời gian. Giai điệu valse tươi vui, rộn ràng, kết hợp với ca từ ý nghĩa, chan chứa tình yêu quê hương đất nước và niềm hy vọng vào một năm mới tốt đẹp. Khác với những ca khúc Xuân viết riêng cho người lính hay tình yêu đôi lứa, “Ly Rượu Mừng” mang tính cộng đồng, hướng đến mọi người, mọi nhà, tạo nên sức lan tỏa rộng lớn.
Tuy nhiên, hành trình của “Ly Rượu Mừng” cũng gặp không ít thăng trầm, giống như cuộc đời của chính tác giả Phạm Đình Chương. Sinh năm 1929 tại Hà Nội, ông xuất thân từ một gia đình giàu truyền thống văn nghệ. Chú của ông là nhà báo Trúc Khê, cô là nữ kịch sĩ Song Kim, dượng là nhà văn Thế Lữ. Vợ ông là ca sĩ Khánh Ngọc, anh chị em cũng là những ca sĩ nổi tiếng. Được nuôi dưỡng trong môi trường nghệ thuật, Phạm Đình Chương sớm bộc lộ tài năng âm nhạc.
Sau khi tốt nghiệp trường Bưởi, ông bắt đầu sự nghiệp âm nhạc và thành lập ban Hợp Ca Thăng Long vào năm 1951. Ban hợp ca quy tụ nhiều giọng ca tài năng như vợ chồng ông (Hoài Bắc và Khánh Ngọc), anh trai Hoài Trung, chị gái Thái Hằng (vợ nhạc sĩ Phạm Duy), và em gái, danh ca Thái Thanh. Chạy trời không khỏi nắng là gì? Có lẽ, chính tài năng và tình yêu âm nhạc đã giúp ông vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.
Phạm Đình Chương sáng tác từ rất sớm, mang phong cách lãng mạn, tiền chiến, đậm chất hoài hương. “Ly Rượu Mừng” ra đời năm 1952, khi ông mới 23 tuổi, là một trong những sáng tác đầu tay tươi trẻ, rộn ràng. Ca khúc nhanh chóng được yêu thích bởi ca từ giản dị, gần gũi, nói lên nỗi lòng của mọi tầng lớp nhân dân:
“Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi
Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi
Người thương gia lợi tức
Người công nhân ấm no
Thoát ly đời gian lao nghèo khó…”
Hơn thế nữa, “Ly Rượu Mừng” còn thể hiện khát vọng tự do, hòa bình cho dân tộc:
“Nhấc cao ly này
Hãy chúc ngày mai sáng trời tự do
Nước non thanh bình
Muôn người hạnh phúc chan hoà
Ước mơ hạnh phúc nơi nơi
Hương thanh bình dâng phơi phới”
Tuy nhiên, vì có đoạn nhắc đến “người binh sĩ lên đàng”, ca khúc đã bị cấm lưu hành tại Việt Nam suốt 40 năm sau 1975. Mãi đến năm 2016, “Ly Rượu Mừng” mới được “trả tự do” và tiếp tục vang lên trong mỗi dịp Tết đến xuân về. Súng sính hay xúng xính đón xuân, cùng nâng ly chúc mừng năm mới.
Bất chấp những thăng trầm, “Ly Rượu Mừng” vẫn là một Xuân khúc bất hủ, mang đến niềm vui, hy vọng cho mọi người, mọi nhà. Bằng tài năng và tâm huyết, nhạc sĩ Phạm Đình Chương đã để lại cho đời một di sản âm nhạc quý giá, trường tồn cùng thời gian. Bạch thủ là gì? Có lẽ, đó chính là sự bất hủ của những tác phẩm nghệ thuật chân chính.
Qua 70 năm, “Ly Rượu Mừng” vẫn là lời chúc tốt đẹp nhất cho một năm mới an lành, hạnh phúc. Hãy cùng nâng ly và hướng tới một tương lai tươi sáng như ước nguyện của nhạc sĩ Phạm Đình Chương.
